3 เรื่องสำคัญที่ต้องรู้ก่อนร่างสัญญาก่อสร้าง

จากสถิติในงานก่อสร้างพบว่า ปัญหาที่เกิดขึ้นในโครงการ ไม่ว่าจะเป็นปัญหาความล่าช้าของการส่งมอบ ปัญหางบประมาณบานปลาย ปัญหาคุณภาพไม่ได้มาตรฐาน หรือปัญหาอื่นใดก็ตาม มักจะเกิดมาจาก 3 สาเหตุหลัก ได้แก่ เอกสารทางด้านเทคนิคขาดความสมบูรณ์เพียงพอ ข้อความที่แสดงข้อตกลงและ/หรือเงื่อนไขในสัญญาขาดความสมบูรณ์เพียงพอ และผู้รับจ้างก่อสร้างขาดศักยภาพในการดำเนินงาน ซึ่งทั้ง 3 สาเหตุดังกล่าวล้วนมีความเกี่ยวข้องกับคุณภาพของสัญญา  ดังรายละเอียดต่อไปนี้

|  เอกสารทางด้านเทคนิค (Technical Documents) ขาดความสมบูรณ์เพียงพอ

|  ข้อความที่แสดงข้อตกลงและ/หรือเงื่อนไขในสัญญาขาดความสมบูรณ์เพียงพอ 

• บางโครงการพบว่า มีการระบุระยะเวลาก่อสร้างไว้ 365 วัน แต่ก็ไม่ได้ระบุว่า รวมวันหยุดหรือไม่ ต่อมาเมื่อเกิดปัญหางานล่าช้าจากสัญญาและจำเป็นต้องมีการปรับ ก็เกิดข้อขัดแย้งระหว่างผู้ว่าจ้างและผู้รับจ้าง เพราะเข้าใจไปคนละทาง
• บางโครงการพบว่า ผู้รับจ้างก่อสร้างประสบปัญหาขาดเงินทุนหมุนเวียน ด้วยอาจขึ้นโครงการใหม่หลายโครงการ จึงต้องใช้เงินลงทุนจำนวนมาก ทำให้ไม่สามารถชำระค่าจ้างหรือค่าวัสดุ/อุปกรณ์ให้ทีมงานของตน เช่น ผู้รับจ้างช่วง (Sub-Contractors)  ผู้จำหน่ายวัสดุ/อุปกรณ์ (Suppliers) พนักงานประจำของตน จนทีมงานดังกล่าวหยุดการส่งของหรือหยุดการทำงาน ส่งผลให้งานล่าช้าจากแผนที่กำหนดไว้ โดยทั่วไป การป้องกันและแก้ไขปัญหานี้ นอกจากในกระบวนการสรรหาผู้รับจ้างก่อสร้างควรที่จะมีขั้นตอนการตรวจสอบคุณสมบัติเบื้องต้น (Pre-Qualification : PQ) และมีการวางหลักประกันการปฏิบัติตามสัญญา (Performance Security) แล้ว ยังควรระบุแนวทางการแก้ไขไว้ในสัญญาจ้างก่อสร้างด้วย เช่น ระบุให้ผู้ว่าจ้างสามารถตัดงานส่วนที่เห็นว่าไม่สามารถดำเนินการแล้วเสร็จได้ทันตามสัญญา ออกไปดำเนินการเองได้ และระบุให้ผู้ว่าจ้างมีสิทธิหักเงินที่ผู้รับจ้างก่อสร้างพึงได้รับ เพื่อนำไปชำระค่าจ้างหรือค่าวัสดุ/อุปกรณ์ที่ผู้รับจ้างก่อสร้างค้างชำระ เพื่อไม่ให้เกิดความเสียหายต่องานตามสัญญา โดยให้ถือว่าผู้รับจ้างก่อสร้างได้รับชำระค่าจ้างจากผู้ว่าจ้างไปแล้ว
• บางโครงการระบุวิธีการชำระเงินค่าจ้างก่อสร้างตามเนื้องานที่กำหนดไว้ (Milestone Payment) เช่น ชำระ 4 ล้านบาท เมื่อผู้รับจ้างดำเนินงานวางผังและตอกเสาเข็มแล้วเสร็จ ฯลฯ แต่ปรากฏว่าเนื้องานที่กำหนดไว้ในแต่ละงวดไม่สัมพันธ์กับเทคนิคหรือข้อจำกัดในการก่อสร้าง เช่น ไม่มีความต่อเนื่องของงาน หรือไม่สัมพันธ์กับเนื้อเงินที่ตั้งเบิกในแต่ละงวด ทำให้ในที่สุดแล้วเกิดปัญหาตามมาหลายประการ (หมายเหตุ: การแบ่งชำระค่าจ้างก่อสร้างที่นิยมใช้กัน ตามแบบของ JCT/ICE มี 2 วิธี ได้แก่ แบบชำระตามขั้นหรือเนื้องานที่กำหนดไว้ (Stage/Milestone Payment) และแบบชำระตามระยะเวลาที่กำหนดไว้ ภายใต้ผลงานที่ทำได้จริง (Periodic Payment) ซึ่งปกติจะกำหนดเป็นรายเดือน)